Nowe miejsce pamięci. Przyszli, znaleźli, postawili obelisk

W lesie kołobrzeskim, który skrywa pewnie jeszcze niejedną tajemnicę, grupa pasjonatów historii, przyjaciół i sympatyków muzeum w ratuszu – Patrii Colbergiensis – namierzyła niezwykłe miejsce. W środę, w dzień Konstytucji 3 Maja, odbędzie się uroczystość będąca podsumowaniem pewnego etapu tych trwających blisko dwa lata, prac i badań.

Jest, ale nie wiadomo dokładnie gdzie

O tym miejscu mówiło się od dawna. Wspominali je w publikacjach historycy. Nikt jednak nie potrafił dotąd ustalić jego dokładnej lokalizacji. Chodzi o miejsce gdzie w 1807 roku stacjonowali polscy żołnierze 1. Pułku Piechoty Legii Poznańskiej. Pułk powołał do życia, z własnych pieniędzy opłacił i wyposażył Antoni Paweł książę Sułkowski z Rydzyny. Jego żołnierze na rozkaz Napoleona, po raz kolejny w tamtych czasach licząc na odzyskanie niepodległości przez Polskę, ruszyli na Pomorze by bić się o pruską wtedy Twierdzę Kołobrzeg. W trudnych warunkach – na bagnistym terenie i ostrzeliwani co jakiś czas z morza przez Szwedów, ówczesnych sojuszników Prusaków – założyli obóz i przez blisko 3 miesiące prowadząc inżynieryjne prace oblężnicze, wielokrotnie z powodzeniem dokonywali ataków na obiekty forteczne twierdzy.

Poszukiwania – wszystkie ręce na pokład

Ponad 200 lat później, a dokładnie w okolicy sierpnia 2015 roku pasjonaci historii z Kołobrzegu i Koszalina pod egidą muzeum Patria Colbergiensis wrócili do Lasu Kołobrzeskiego w poszukiwaniu miejsca gdzie stacjonowali polscy żołnierze. W poszukiwania udało się zaangażować m.in. ekipę Poszukiwaczy Historii z archeologiem Olafem Popkiewiczem i Radkiem Biczakiem oraz Fundację Strażnicy Historii.

– Szukanie tego miejsca zajęło mi kilka lat życia – przyznał wówczas Robert Maziarz pomysłodawca muzeum Patria Colbergiensis i organizator poszukiwań obozu Polaków z 1807 roku – Dziś jest to łatwiejsze dzięki użyciu profesjonalnego sprzętu do skanowania terenu. Wstępnie mogę powiedzieć, że prawdopodobnie znaleźliśmy to miejsce.

Podczas kwerendy terenowej przy użyciu techniki laserowego skanowania, prawdziwą sensacją okazało się odkrycie reliktu założenia ziemnego w formie trapezoidalnej reduty – jako przypuszczalnego miejsca przebywania żołnierzy 1. Pułku Piechoty Legii Poznańskiej.

Ostatecznie wątpliwości rozwiały znaleziska z miejsca poszukiwań. Charakterystyczne guziki, elementy broni, kule i wytopki czyli resztki po wytopie kul, które zwykle znajduje się w miejscu stacjonowania żołnierzy z tamtego okresu.

Wnioski z poszukiwań oraz wyeliminowanie niejasności podczas analizy materiałów źródłowych sprawiły, że domniemanie stało się faktem.

– Byłem naprawdę wzruszony – mówi nam dziś Robert Maziarz podkreślając jednocześnie zasługi całej rzeszy ludzi dobrej woli, którzy bezinteresownie zaangażowali się w tropienie tego niezwykłego miejsca i śladów po rodakach sprzed ponad 200 lat – Bez nich to nie było by możliwe – przyznaje i wymienia długą listę nazwisk. Wśród nich są m.in. dr hab. Grzegorz Podruczny prof. UAM, dr Wojciech Lizak i dr Wojciech Grobelski. – Dziękuję też kołobrzeskiemu magistratowi, który pomógł nam zorganizować środowe uroczystości – dodaje.

Od 3 maja Kołobrzeg będzie miał nowe miejsce pamięci

W środę w dzień Święta Konstytucji 3 Maja zostanie odsłonięty w miejscu stacjonowania polskich żołnierzy obelisk. Data nieprzypadkowa. Okazuje się bowiem, że 210 lat temu mimo wojennej zawieruchy żołnierze Pułku Sułkowskiego nie zapomnieli o rocznicy uchwalonej zaledwie 16 lat wcześniej Konstytucji 3 Maja.

– To właśnie tu, w Lesie Kołobrzeskim, oni pierwsi na ziemiach północnych i zachodnich, obejmujących pas obecnych województw: Dolnośląskiego, Lubuskiego, Zachodniopomorskiego i Warmińsko-Mazurskiego, uczcili w okresie porozbiorowym rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja. – mówi nam dziś Robert Maziarz, na trzy dni przed świętem narodowym.

Na obelisku została zamocowana żeliwna tablica. Widnieje na niej napis „W 210 rocznicę obchodów święta Konstytucji 3 maja przez 1. Regiment Piechoty Legii Poznańskiej”.

Cisy z nasion poświęconych przez Benedykta XVI

Prymas Polski ksiądz biskup Wojciech Polak, zdecydował o poświęceniu pamiątkowej tablicy, a wokół pomnika, podczas uroczystości odsłonięcia obelisku zasadzone zostaną cisy, które wyrosły z nasion poświęconych przez Benedykta XVI. Ich nazwy nawiązują do nazwisk bohaterów spod Kołobrzegu: Sułkowskiego, Morawskiego i Przybylskiego.

Patronat Honorowy nad wydarzeniem sprawują Marszałkowie województw Wielkopolskiego i Zachodniopomorskiego oraz Prezydenci miast Poznania i Kołobrzegu.

Program uroczystości 3 maja:

– godz. 13.00 Odsłonięcie obelisku „W 210. rocznicę obchodów Konstytucji 3 Maja przez 1 Regiment Legii Poznańskiej – Kołobrzeg 3 V 2017”. Miejsce: Las Kołobrzeski (ekopark wschodni)

– godz. 16.00 Sesja popularno – naukowa „Od Legionów Dąbrowskiego do Kołobrzegu 1797 – 1807. Dziesięć lat zmagań o wolność”. Wykładowcy: dr Wojciech Lizak, dr Wojciech Grobelski, Zdzisław Moliński. Miejsce: Sala koncertowa w ratuszu miejskim.

– godz. 18.00 Otwarcie wystawy „Od Legionów Dąbrowskiego do Kołobrzegu 1797 – 1807. Dziesięć lat zmagań o wolność”. Miejsce: Muzeum Kołobrzeskie „Patria Colbergiensis” w ratuszu miejskim.

Na zdjęciu głównym Robert Maziarz podczas prac przy obelisku. Na zdjęciach poniżej migawki z uroczystości podczas poświęcenia tablicy pamiątkowej, która została przytwierdzona do obelisku.