Przedstawiamy najważniejsze zabytki, które warto zobaczyć w Kołobrzegu.
Tekst: www.kolobrzeg.pl ( ze skrótami i zmianami redakcji)
Bazylika Najświętszej Marii Panny (Katedra)
To najcenniejsza monumentalna budowla miasta wzniesiona na przełomie XIV/XV wieku. Początkowo katedra posiadała dwie wieże. W późniejszych czasach połączono je w jeden blok przez zamurowanie przerwy między nimi. Pod koniec XV wieku, masywny blok wieżowy konkatedry został przykryty trzema hełmami. Blok wieżowy łącznie z hełmem środkowym osiągnął wysokość 74 m. Za dnia tak wysoka budowla mogła pełnić funkcję latarni morskiej. Architektura katedry jest przykładem pomorskiego gotyku. Budowla jest prosta i pozbawiona licznych wątków zdobniczych. Od XIV wieku kościół Mariacki pełnił rolę kolegiaty. Począwszy od XVI wieku był świątynią protestancką. Od XVII do XX wieku był wielokrotnie niszczony przez działania wojenne. W drugiej połowie XIX wieku odrestaurowano kościół. Wtedy właśnie wmurowane zostały kule armatnie, które do tej pory tkwią w murach katedry. Wprawny turysta dojrzy je bez problemów. Kule te pochodzą z pobojowisk kołobrzeskich: z wojny trzydziestoletniej, siedmioletniej i oblężenia napoleońskiego. Miały one ostrzegać mieszkańców przed następnymi konfliktami
W 1917 roku na cele wojenne zdjęto z dachu miedziane blachy i zastąpiono je szarym łupkiem. W 1945 roku podczas walk katedra stanowiła ważny punkt obrony miasta. Została zburzona przez ostrzał artylerii radzieckiej. Po II wojnie światowej ruiny kościoła początkowo zamierzono rozebrać. W 1957 roku przekazano go jednak kościołowi katolickiemu i rozpoczęto odbudowę.
Do najważniejszych zabytków wewnątrz katedry należy m.in. chrzcielnicę z brązu z 1355 roku, najstarsze w Polsce gotyckie stalle, cenne późnogotyckie tryptyki i ogromny żyrandol z 1523 roku, zwany Koroną Schlieffenów. Na ścianach można również podziwiać pozostałości dawnej polichromii.
Akademia Rycerska
Przy ulicy Wąskiej natkniemy się na budynek halowy, który od początku XVIII wieku pełnił funkcję Akademii Rycerskiej. Była ona miejscem nauki fechtunku i jazdy konnej dla młodzieży szlacheckiej. Po wojnie Akademia Rycerska została odbudowana.
Kościół Św. Jana Chrzciciela
Po raz pierwszy wymieniony w źródłach pisanych w roku 1222. Położony jest na skraju północno – wschodniego podgrodzia, na małym wzniesieniu. Na jednym z drzew widnieje wymalowany znak początku i końca pieszego szlaku turystycznego im. Jana Frankowskiego.
Uwaga: Kościółek jest jedynym zabytkiem wczesnośredniowiecznego Kołobrzegu, jak i najstarszym obiektem ceglanym architektury sakralnej na Pomorzu Środkowym. Ufundowała go księżna Mirosława, żona księcia zachodniopomorskiego Bogusława II, w prostej linii prawnuka władcy Polski, Bolesława Krzywoustego. Kościół otoczony był cmentarzem grzebalnym.
Kilka lat po wojnie przy kościele stały jeszcze nagrobki, lecz zmarłych już tu nie chowano. Po starym cmentarzu nie ma obecnie śladu. Świątynia zbudowana została z cegły na rzucie prostokąta, w stylu romańskim. Jak większość średniowiecznych kościołów jest on orientowany, czyli apsydą (miejscem przeznaczonym na główny ołtarz) zwrócony na wschód. W XV wieku kościół rozbudowano. Dobudowano apsydę i już nie romańskie, ale gotyckie portale ostrołukowe. Pierwotnie do wnętrza wchodziło się przez dwa portale umieszczone w elewacji północnej i południowej. Pozostał po nich widoczny ślad w postaci zamurowań. Ciekawostką jest to, że jedno z wejść (północne) przeznaczone było dla kobiet, a drugie dla mężczyzn. Kościół był wielokrotnie niszczony, a następnie odbudowywany. Z końca XIX wieku pochodzą okna neogotyckie elewacji północnej i południowej.
Baszta Lontowa
Obecnie nazywana basztą prochową. Jest to jedyny obiekt średniowiecznego systemu obronnego, który przetrwał do dnia dzisiejszego w całości. Baszta ma cztery kondygnacje, a jej ściany frontowe posiadają liczne zdobienia. W elewacji od strony parku znajdują się otwory strzelnicze. Dziś w baszcie mieści się siedziba oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno – Krajoznawczego.
Kamieniczka Mieszczańska przy ul. Emilii Gierczak
W 1361 roku Kołobrzeg przystąpił do Związku Hanzeatyckiego, w którym pozostał do 1610 roku. Hanza była związkiem nadmorskich miast handlowych Europy Północnej. Miasta należące do związku popierały się na polu ekonomicznym, utrudniając pracę kupcom z obcych miast. Dzięki temu mieszkańcy Kołobrzegu mieli dostęp do towarów luksusowych z wielu niedostępnych stron świata. W mieście kwitł handel, w związku z czym kupców stać było na budowę murowanych kamienic. Jedyną pamiątką po tamtych czasach jest późnogotycka kamieniczka mieszczańska zbudowana w XV wieku. Dzięki wielokrotnym pracom restauratorskim kamienica ta przetrwała w prawie niezmienionym kształcie aż do II wojny światowej.
W czasie wojny zniszczona, a w latach 1957 – 1963 została zrekonstruowana. Kamienica była domem hanzeatyckiego kupca. Na parterze znajdowała się duża sień i pomieszczenie handlowe. Na piętrze mieściły się izby mieszkalne. Kamienica posiada również obszerną piwnicę, w której rodzina kupiecka przechowywała artykuły spożywcze. Podobne przeznaczenie posiadały wyższe kondygnacje. Obecnie znajduje się tam Muzeum Oręża Polskiego.
Latarnia Morska
Latarnia ma wysokość 26 metrów, wysokość światła: 36,5 m. Zasięg światła wynosi 16Mm czyli 29,6 km. Latarnia stoi tuż przy wejściu do portu. Zbudowano ją na prawym brzegu Parsęty, przy początku falochronu ochraniającego wejście do portu. Z centrum należy się kierować na północny zachód w stronę portu, gdzie jest wiele miejsc do zaparkowania samochodu w pobliżu latarni.
Historia latarni w Kołobrzegu sięga XVII wieku. Wieże były wielokrotnie przebudowywane. Ostatnia z nich, zbudowana w 1909 roku, została wysadzona przez wojska niemieckie w marcu 1945 roku. Obecna budowlę wzniesiono pod koniec lat czterdziestych nie jak poprzednie przed fortem kołobrzeskim, lecz na jego głównej platformie. W 1981 roku, po kapitalnym remoncie zmieniono soczewkę o średnicy 50 cm na nowy, obrotowy zestaw reflektorów halogenowych, zmieniono stare drewniane schody wewnątrz wieży na metalowe.
Latarnia jest udostępniona dla turystów, bilet kosztuje około 3 złotych. Otwarta jest w sezonie aż do późnego wieczora, tak więc można podziwiać zachody słońca z tarasu. Początki latarni sięgają początków XVIII w. Obecna budowla, wzniesiona na forcie z 1770 r. przy wejściu do portu i jednocześnie przy ujściu Parsęty do Bałtyku, pochodzi z roku 1947, ma wysokość: 26 m, zasięg światła: 29,6 km i stanowi jednocześnie pomnik zwycięstwa nad Niemcami (tablica ze słowami: Bohaterom poległym w walce z najeźdźcą hitlerowskim o wolność i niepodległość… (do 1992 roku: …o wolność i niepodległość Związku Radzieckiego i Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej)) oraz zabytek architektury. Po kapitalnym remoncie w latach 1979-1981 została udostępniona dla zwiedzających.
Ratusz
Ratusz to najważniejsza, świecka budowla miasta. Pierwotnie na placu ratuszowym stała imponująca gotycka budowla powstała około roku 1380. Obiekt ten był siedzibą Rady Miejskiej. Był wizytówką hanzeatyckiego miasta i dowodem na sukcesy ekonomiczne mieszczan.
Pierwszy ratusz funkcjonował w swym pierwotnym kształcie do 1807 roku, gdy w czasie oblężenia przez wojska napoleońskie został zniszczony. W latach 1829-1832 na jego pozostałościach i z wykorzystaniem zachowanych fragmentów (jeden z narożników, piwnice) wzniesiono nowy. Projektantem nowego neogotyckiego ratusza był K. F. Schinkel. Budynek przypomina wyglądem średniowieczny zamek o obronnym charakterze. Posiada 5 małych wieżyczek i jedną strzelistą główną wieżę, na której mieści się tarcza zegarowa. O godzinie 9:00, 15:00 i 18:00 można usłyszeć hejnał miejski. Wieżę zdobią też wizerunki herbów miejskich. Aktualnie ratusz jest siedzibą władz miasta, Urzędu Stanu Cywilnego, oraz Miejskiego Ośrodka Kultury.
W budynku mieści się również prężnie działająca Galeria Sztuki Współczesnej. Na tyłach budynku można podziwiać kolumnę kamienną, będącą częścią fragmentu pierwszego gotyckiego ratusza. Kolumna pełniła funkcję pręgierza miejskiego. Do dziś widoczna jest na niej wyrzeźbiona głowa, z którą wiąże się pewna legenda. Głowa ta według legendy należała do Jakuba Adebara, który stał na czele buntu mieszczan w 1524 roku. Bunt ten zakończył się sukcesem mieszczan, po którym Jakub dążył do objęcia fotela burmistrza. Jakub Adebar był niezwykle przystojnym mężczyznom, który cieszył się powodzeniem wśród panienek oraz zamężnych Kołobrzeżanek. Jak łatwo się domyślić, nie był on poważany w gronie kołobrzeskich rajców miejskich. Żądza władzy, nieczyste gry polityczne oraz nieroztropne poczynania miłosne doprowadziły Jakuba Adebara do sądu. Wyrok skazujący przewidywał ścięcie głowy toporem. Egzekucję przeprowadzono za ratuszem miejskim, w miejscu gdzie teraz możemy oglądać główkę Adebara. Rzeźba ta powstała ku przestrodze dla innych mieszczan. Miała być świadectwem sprawiedliwości i skuteczności władz miejskich. Dziś kolumna nosi nazwę Jakuba Adebara. Zgodnie z tradycją pogłaskanie jej przynosi szczęście oraz spełnienie życzeń. Jeśli ją pogłaszczesz masz gwarancję powrotu do naszego miasta!
Kościół parafialny Niepokalanego Poczęcia NMP
Wybudowany w roku 1832. Dawniej istniał przy nim klasztor. Tworzy z przylegającymi budynkami czworobok. Przez mieszkańców nazywany jest „małym kościółkiem nad rzeką”. W 1945 r. odprawiono tu pierwszą Mszę Świętą po II wojnie światowej dla osadników, postawiono wtedy drewniany krzyż przy rzece.
Pałac rodziny Brunszwickich
Zbudowano go w XIX wieku w stylu emipre. W czasie ostatniej wojny został uszkodzony, jednak szybko go naprawiono. Był siedzibą UB, potem PTTK. W latach 1970-80 wyremontowano pałac , obecnie mieści się w nim Muzeum Oręża Polskiego. Gorąco polecam to muzeum. Zgromadzono tam wspaniałe zbiory broni, mundurów i sprzętu wojennego. Warto zajrzeć, i zapoznać się z historią. Więcej informacji na stronie MOP: http://www.muzeum.kolobrzeg.pl/pl/.
Wieża ciśnień
Ceglana budowla zbudowana w 1885 r.. Woda była wówczas pompowana z Parsęty do wieży, a z niej rozprowadzana do budynków mieszkalnych. W górnej części wieży znajduje się zbiornik na wodę o pojemności 720 m3. Podczas oblężenia Kołobrzegu w 1945 r., gdy przestała działać miejska sieć wodociągowa, woda z tego zbiornika była dla oblężonych bardzo ważna.
Gmach poczty
Zbudowany w 1884 r. w stylu neogotyckim, na gzymsach postacie malutkich krasnali, które wg miejscowej legendy przynoszą szczęście. Budynek wyremontowany w roku 2006 – m.in. dobudowano podjazd dla wózków, który nieco szpeci elewację oraz wymieniono okna nie zachowując jednolitej kolorystyki.
Łaźnia miejska
Budynek w kształcie barbakanu, wybudowany na pocz. XX w., funkcję łaźni pełnił jeszcze po wojnie. Obecnie znajduje się w tym budynku Państwowa Szkoła Muzyczna.
Fortyfikacje twierdzy
Kołobrzeg przez wiele lat pełnił rolę twierdzy. Najwięcej fortyfikacji zbudowano w XVII i XIX wieku. Niektóre z nich zachowały się do dziś. Przy wejściu do portu stoi Ujście na którym stoi latarnia morska. po lewej stronie kanału ocalał fort Kleista. W porcie jachtowym stoi w całkiem dobrym stanie reduta Morast. Z kolei amfiteatr na ulicy Fredry 1 został wybudowany na forcie Wilczym z 1807 roku. Przy plaży widać mury kamiennego szańca. M.in. Fort Wilczy, Fort Ujście, Reduta Morast, Reduta Solna. Pochodzące z okresu twierdzy (XVII i XIX wiek) umocnienia, obecnie w różnym stopniu zagospodarowane.
Więcej:
Stronę poświęconą zabtykom Kołobrzegu prowadzi Urząd Miasta pod adresem: http://zabytki.kolobrzeg.eu/